Nga Dr. Marsela Musabelliu

Sekretari amerikan i Shtetit Anthony Blinken zhvilloi një vizitë tre-ditore në Kinë duke filluar nga 24 prilli. Në peizazhin e sotëm kompleks gjeopolitik, vizita e tij në Kinë për herë të dytë në më pak se një vit nënvizon rëndësinë kritike të angazhimit diplomatik midis dy fuqive globale. Vizita vjen pas një bisede telefonike midis krerëve të Kinës dhe Shteteve të Bashkuara, duke sinjalizuar një përpjekje të bashkërenduar për të ruajtur kanalet e komunikimit dhe adresimin e çështjeve urgjente dypalëshe dhe globale. Diskutimet e Blinken me zyrtarët kinezë mbuluan një gamë të gjerë temash, duke reflektuar natyrën e shumanshme të marrëdhënieve ShBA-Kinë. Nga menaxhimi i krizës Rusi-Ukrainë te adresimi i tensioneve në lidhje me Tajvanin dhe Detin e Kinës Jugore, agjenda e gjerë shpalosi urgjencën e dialogut konstruktiv mes pasigurive gjeopolitike. Nuk pritej shumë nga vizita e Blinken, veçanërisht për shkak se ky është viti i zgjedhjeve presidenciale në ShBA ku e vetmja çështje që bashkon demokratët dhe republikanët është paranoja kundër Kinës, por fakti që vizita u bë është një shenjë pozitive.

Hoteli i Paqes ku akomodohet Anthony Blinken gjatë vizitës së tij në Kinë, 25 prill 2024, Shangai (Foto:VCG)

Konteksti dhe pritshmëritë

Sipas diskursit të administratës Biden, janë bërë përpjekje për të normalizuar kanalet e komunikimit dhe për të nxitur shkëmbimet e nivelit të lartë me Kinën. Megjithatë, nën sipërfaqen e vizitave rutinë dhe të gjesteve diplomatike fshihet një peizazh i mbushur me tensione dhe manovrime strategjenjike. Në krye të këtij ekuilibri delikat është Sekretari i Shtetit Antony Blinken, i cili së fundmi ka marrë petkun e angazhimit me Kinën. Pavarësisht fasadës së dialogut, ka presione të vazhdueshme në kurriz të angazhimit konstruktiv. Vizita e Blinken vjen në një mjedis ndërkombëtar të karakterizuar nga kompleksitete gjeopolitike dhe aleanca në ndryshim. Brenda ShBA-së, ka pikëpamje të ndryshme dhe debate politikash në lidhje me natyrën e marrëdhënieve të saj me Kinën. Ndërsa disa mbrojnë strategjitë e shkëputjes ose të kontrollit, të tjerë theksojnë rëndësinë e ruajtjes së angazhimit konstruktiv dhe thellimit të lidhjeve ekonomike dhe diplomatike.

Mjafton vetëm të shikohen zhvillimet e fundit për të dalluar kompleksitetin e kësaj marrëdhënieje. ShBA-ja ka kërkuar të mbledhë aleatët rajonalë, si Japonia e Australia, dhe së fundmi edhe Filipinet për të forcuar qëndrimin e saj në mosmarrëveshjet territoriale, duke përdorur njëkohësisht çështje të tilla si të drejtat e njeriut për të minuar pozitën globale të Kinës. Megjithatë, mes këtyre manovrave diplomatike, është spektri i afërt i Tajvanit ai që hedh hijen më të gjatë. Me tensionet që ziejnë dhe tranzicioni i lidershipit të ishullit duket i madh, potenciali për përshkallëzim mbetet gjithmonë i pranishëm. Në të vërtetë, optimizmi që lulëzoi për pak kohë pas samitit të 2023 midis dy kombeve është zbehur që atëherë, i eklipsuar nga një sërë veprimesh nga Uashingtoni. Në këtë kontekst, vizita e Sekretarit Blinken në Kinë duket më pak një pararojë e progresit sesa thjesht një formalitet. Erozioni i besimit e ka lënë Pekinin të kujdesshëm për t’u angazhuar në negociata me mirëbesim.

Grupe të punës Kinë-ShBA zhvillojnë bisedime mbi çështjet ekonomiko-financiare, 16 prill 2024, Uashington (Foto:VCG)

Nga ana tjetër është spektri ekonomik, ku gjithnjë e më shumë kanë filluar të përdorin terma të rinj si “shkëputje” dhe “çrrezikim” për të parandaluar hyrjen e produkteve të fundit të Kinës në tregjet perëndimore. Kjo narrativë është pasuar me kërcënime për masa proteksioniste ndaj produkteve më të reja kineze, siç janë automjetet elektrike për shembull. Dhe që nga fillimi i vitit 2024 është përdorur një term tjetër “mbikapacitet”. Sekretarja e Thesarit e ShBA-së, Janet Yellen ka akuzuar Kinën për “mbikapacitet”, gjë që sipas saj shtrembëron çmimet globale dhe modelet e prodhimit. Sipas Yellen, kjo dëmton firmat dhe punëtorët amerikanë në mbarë botën. Vendet perëndimore të zhvilluar më parë nuk i penguan mallrat konkurruese të konsumit kinez të hynin në tregjet e tyre. Si rezultat, miliarda konsumatorë përfituan nga produkte me cilësi të lartë dhe të lira, dhe inflacioni global u mbajt në nivele të ulëta për një periudhë të gjatë. Supozimi ishte se prodhimi i thjeshtë i produktit nuk do të ishte në gjendje të sfidonte dominimin në zbulimet shkencore dhe teknologjitë e reja.

Sipas një studimi të Institutit Australian të Politikave Strategjike të publikuar vitin e kaluar, Pekini kryeson në 37 nga 44 teknologjitë, duke përfshirë bateritë elektrike, hipersonikët dhe komunikimet e avancuara me frekuencë radio si 5G dhe 6G. Kur Kina prodhon mallra të lira gjithçka është në rregull, nuk thonë mbikapacitet; kur Kina eksporton mallra të nivelit më të fundit, quhet “mbikapacitet”.

Nga ana tjetër, qëndrimi i Kinës favorizon ribashkimin në vend të shkëputjes, duke theksuar ndërlidhjen e ekonomive globale dhe imperativin e nxitjes së bashkëpunimit. Ribashkimi përfshin forcimin e lidhjeve ekonomike dhe diplomatike duke menaxhuar në mënyrë efektive dallimet, duke reflektuar angazhimin e Kinës për një qasje të favorshme në marrëdhëniet ndërkombëtare. Ndjekja e ribashkimit nënvizon theksin e Kinës mbi pragmatizmin, dialogun dhe respektin e ndërsjellë në angazhimin e saj me ShBA-në dhe partnerët e tjerë globalë.

Xi Jinping dhe Blinken

Presidenti kinez Xi Jinping u takua me Sekretarin Blinken në Sallën e Madhe të Popullit në Pekin. Ai u shpreh se Kina është e kënaqur të shohë një ShBA të sigurt, të hapur, të begatshme e të lulëzuar dhe shpreson që ShBA-ja gjithashtu ta shohë zhvillimin e Kinës në mënyrë pozitive. “Kjo është një çështje thelbësore që duhet trajtuar, ashtu si kopsa e parë e një këmishe që duhet rregulluar, me qëllim që marrëdhëniet Kinë-ShBA të stabilizohen, të përmirësohen e të ecin përpara,” u shpreh Xi Jinping-u në takimin me sekretarin amerikan të Shtetit Anthony Blinken.

Presidenti kinez Xi Jinping takohet me Anthony Blinkenin, 26 prill 2024, Pekin (Foto:Xinhua)

Duke reflektuar në 45-vjetorin e marrëdhënieve diplomatike midis dy vendeve, Presidenti Xi pranoi sfidat dhe arritjet që kanë formësuar ndërveprimin e tyre ndër dekada. Ai theksoi nevojën që Kina dhe Shtetet e Bashkuara të jenë partnerë dhe jo rivalë, duke mbrojtur bashkëpunimin dhe suksesin e ndërsjellë në vend të konkurrencës. Xi propozoi tre parime kryesore: respektin e ndërsjellë, bashkëjetesën paqësore dhe bashkëpunimin fitues, si parime udhëzuese për marrëdhëniet e ardhshme.

Presidenti Xi theksoi ndryshimet transformuese globale dhe rrjedhshmërinë e peizazhit ndërkombëtar, duke theksuar dëshirën e përbashkët të të dy kombeve dhe komunitetit ndërkombëtar për dialog, menaxhim konfliktesh dhe bashkëpunim. Ai përsëriti besimin se bota është mjaft e madhe për të akomoduar zhvillimin dhe prosperitetin e Kinës dhe Shteteve të Bashkuara.

Duke kujtuar takimin e tij me Presidentin e ShBA-ve Joe Biden në San Francisko, Presidenti Xi iu referua “vizionit të San Franciskos” si një qasje e orientuar drejt së ardhmes për marrëdhëniet dypalëshe. Ai vuri në dukje përparimin e bërë në muajt e fundit bazuar në mirëkuptimet e përbashkëta midis dy liderëve, ndërsa pranoi gjithashtu çështjet e mbetura që kërkojnë vëmendje dhe përpjekje të mëtejshme.

Në vërejtjet e Presidentit Xi, ka një theks të qartë në angazhimin konstruktiv, respektimin e dallimeve dhe ndjekjen e qëllimeve të përbashkëta. Mesazhi i tij nënvizon rëndësinë e diplomacisë dhe dialogut në menaxhimin e kompleksitetit të marrëdhënieve Kinë-ShBA. Duke inkuadruar marrëdhëniet në aspektin e partneritetit dhe përfitimit të ndërsjellë, Presidenti Xi kërkon të promovojë stabilitetin dhe përparimin në lidhjet dypalëshe, duke synuar përfundimisht një të ardhme bashkëpunimi dhe prosperiteti për të dy kombet.

Fjalët e Presidentit Xi rezonojnë nga konteksti historik global dhe pragmatizmi largpamës. Ai artikulon një vizion ku konkurrenca, në vend që të frikësojë, duhet të bëhet një katalizator për përparimin e ndërsjellë. Duke hedhur poshtë nocionin e lojës me shumën zero, Xi lë të kuptohet se në botën e ndërlidhur të shekullit të 21-të, fatet e kombeve ndërthuren gjithnjë e më shumë. Në vend që ta shohin njëri-tjetrin përmes lenteve të kundërshtarëve të mbyllur në një luftë për dominim, Kinës dhe ShBA-së nxiten të shohin konkurrencën si një forcë që mund të nxisë inovacionin, të nxisë rritjen dhe në fund të përfitojnë të dyja palët.

Në një botë ku fantazma e ndarjeve të epokës së Luftës së Ftohtë duket e madhe, thirrja e tij për një qasje më gjithëpërfshirëse ndaj marrëdhënieve ndërkombëtare mbart një mesazh të fuqishëm të unitetit mbi ndarjen. Megjithatë, mes retorikës së partneritetit dhe bashkëpunimit, Xi nuk shmanget nga pranimi i realitetit të rivalitetit. Por ai e riformulon këtë rivalitet jo si një luftë ekzistenciale për supremaci, por më tepër si një dinamikë që mund të shfrytëzohet për përfitimin kolektiv. Duke theksuar nevojën për të kërkuar gjuhën e përbashkët dhe për të respektuar dallimet, ai shtron bazat për një kuptim më të qartë të marrëdhënieve kino-amerikane – një kuptim që tejkalon narrativat e thjeshtuara të konfliktit dhe konfrontimit.

Takimi me homologun Wang Yi

Para takimit me Presidentin Xi, Blinken pati një takim me Ministrin e Jashtëm të Kinës Wang Yi ku dinamika e nuancuar e marrëdhënieve Kinë-SHBA u soll në plan të parë. Në një sfond të ndërveprimeve pozitive në rritje, Wang nënvizoi rritjen shqetësuese të faktorëve negativë që kërcënojnë të destabilizojnë ekuilibrin delikat midis dy fuqive globale.

Ministri i Jashtëm kinez Wang Yi takohet me Anthony Blinkenin, 26 prill 2024, Pekin (Foto:VCG)

Në themel të shkëmbimit të tyre qëndronte një pyetje themelore: a hartojnë Kina dhe Shtetet e Bashkuara një rrugë drejt bashkëpunimit të qëndrueshëm apo rrezikojnë të zbresin në një spirale në rënie? Wang Yi, me gravitetin e situatës aktuale në sfond, nënvizoi peshën e këtij vendimi të rëndësishëm. Në të vërtetë, pasojat i kapërcejnë kufijtë dypalësh, duke rezonuar në një shkallë globale. Wang Yi shprehu se vështrimi vigjilent i komunitetit ndërkombëtar, është duke monitoruar me vëmendje trajektoren e bashkëpunimit Kinë-ShBA. Pritshmëritë janë të larta, me perspektivën e bashkëpunimit që ofron rrugë për adresimin e sfidave urgjente globale, ndërkohë që konfrontimi kërcënon të zhysë të gjitha palët në një skenar humbje.

Për Kinën, ndjekja e stabilitetit në marrëdhëniet dypalëshe është e lidhur thelbësisht me vizionin e saj më të gjerë për një komunitet me një të ardhme të përbashkët për njerëzimin. Ky vizion shërben si një parim udhëzues, duke informuar qasjen e Kinës ndaj diplomacisë dhe angazhimit ndërkombëtar. E nënkuptuar në këtë vizion është njohja e sovranitetit dhe imperativi i mosndërhyrjes në punët e brendshme të kombeve të tjera.

Në qendër të mesazhit ishte një thirrje e fortë për mosndërhyrje në punët e brendshme të Kinës dhe respekt për interesat e saj thelbësore. Marrëdhëniet e Kinës me ShBA-në po përballen me më shumë faktorë negativë. Të drejtat legjitime të zhvillimit të Kinës janë shtypur në mënyrë të paarsyeshme dhe interesat tona thelbësore po përballen me sfida.

Si fundmi, ndërsa përpjekjet e administratës Biden për të ruajtur kanalet e komunikimit me Kinën janë të lavdërueshme, ato duhet të shoqërohen nga një dëshirë e vërtetë për të kultivuar besim dhe bashkëpunim. Duke pranuar përparimin e bërë që nga nëntori i vitit të kaluar, vlerësohen nga të gjithë përpjekjet për stabilizimin e lidhjeve dypalëshe. Megjithatë, nën mbulesën e progresit, mbeten sfida të vazhdueshme. Kompleksiteti i marrëdhënieve ShBA-Kinë nënvizon nevojën për një qasje të shënjestruar dhe pragmatike që balancon konkurrencën strategjike me fushat me interes të ndërsjellë.

Ndërsa dialogu shpaloset në Pekin, bota po shikon, duke ditur implikimet e gjera globale që ky dialog mbart. Në vallen delikate të diplomacisë, ndërsa Kina dhe Shtetet e Bashkuara qëndrojnë në udhëkryqin e historisë, rruga që ata zgjedhin jo vetëm që do të përcaktojë marrëdhëniet e tyre, por gjithashtu do të formësojë fatin e kombeve dhe rrjedhën e vetë njerëzimit.

Burimi: CRI.CN