Kadare dhe Muzika!

“MUSIC GUIDE” (Udhërrëfyes muzikor) nga vepra letrare e Ismail Kadaresë


Nga Akademik Vasil S. Tole

“KADARE DHE MUZIKA”

“Projekt për një “ MUSIC GUIDE” (Udhërrëfyes muzikor)
nga vepra letrare e Ismail Kadaresë, fragment!

Më poshtë kemi bërjen e një kalimi pothuajse të plotë, në veprën e Kadaresë të botuar deri më tani ku ka lidhje të drejtpërdrejtë ose të tërthortë me muzikën. Ndërtimi për ç’do teksturë, është gjithashtu një prirje për të provuar jo vetëm praninë e kësaj lënde, por atë që këto pjesë pas pjesë, e hap pas hapi, formësojnë projektin e “Udhërrëfyesit muzikor” si një makrostrukturë për të gjithë veprën.

Tekstur 1
Terminologji muzikore si titull:

” Lëkura e daulles” -roman -Gjakftohtësia. Tiranë 1980.
“Toka dhe kënga e Skraparit” – reportazh – Vepra letrare 12.Tiranë 1981.
” Kënga e llamarinës” – poezi – Vepra letrare I. Tiranë 1981.
” Xhuraja” – poezi – Vepra letrare I. Tiranë 1981.
” Ishujt e Italisë” prelud – poezi – Vepra letrare I. Tiranë 1981.
” Kënga e fundit” – poezi – Vepra letrare I. Tiranë 1981.
” Kënga e millonait” – poezi – Vepra letrare I. Tiranë 1981.
” Kitaristi” – poezi – Vepra letrare I. Tiranë 1981.
” Kënga e ushtarëve të vjetër” – poezi – Vepra letrare I. Tiranë 1981.
” Baladë për vdekjen e J.G.” – tregim – Ëndër mashtruese. Tiranë 1991.
” Kënga” – tregim – Vepra letrare 11.Tiranë 1981.
“Ezani i fundit” – n/kapitull -Nëntori i një kryeqyteti. Tiranë 1975.
“ Requiem për verën që shkoi” – roman – Dimri i madh. Tiranë 1977
“Iso për të gjitha pjesët” – roman – Dimri i madh. Tiranë 1977.
“Koncert në fund të dimrit” – roman – Tiranë 1988.
“As skaj,as qendër.Kra-kra”. – roman – Kamarja e turpit.Vepra letrare 9. Tiranë 1989
” Ti qave” – poezi – Ftesë në studio. Tiranë 1990.
” Vajtim për Agamemnonin” – përkthim – Ftesë në studio. Tiranë 1990.
” Baladë popullore” – përkthim – Ftesë në studio. – Tiranë 1990.
” Këngë heroike” – përkthim – Ftesë në studio. – Tiranë 1990.
” Këngë në kufi” – përkthim – Ftesë në studio. – Tiranë 1990.
” Balada e të varurve” – përkthim – Ftesë në studio. – Tiranë 1990.
“Tri këngë zie për Kosovën” – novela – Tri këngë zie për Kosovën .-Onufri 1998.

Tekstur 2: kompozitorët
Orfeu, BAH, Moxart, Bethoven, Shopen,Vagner, List, Shostakoviç.

Tekstur 3: lëndë muzikore
pentagram, nota, ritmikë, polifoni, partiturë, tastierë, disqe, gramafon, magnetofon, tel, foni, etj.

Tekstur 4: interpretët popullorë
rapsod, lahutar, vajtorët, vajtojca, kasnecë, gërnetist, gjëmëmtarët, daullxhi.

Tekstur 5: interpretët në përgjithësi
orkestrant, kor antik, kor, krahu i pianistit kinez, fanfarë, muzikant,tenor, fisarmoniçist, orkestër, bariton, kompleks xhazi, violinist, bandë muzikore, xhezbandist, etj.

Tekstur 6: vegla muzikore popullore
Lahutë, gërnetë, daulle, lodër, dajre, def, zë, (zëri i birbilit,) qemane, fyell, xhura, gusla.

Tekstur 7: instrumenta në përgjithësi
fisarmonikë, mandolinë, kitarë, piano, piano me bisht, këmbanë, bariton, trumpetë e Allahut, violinë, tunxhi, bori e Xhebrailit, gong, xhez, zile, violonçel.

Tekstur 8: format dhe gjinitë muzikore popullore
nina-nana, ep, epos, vajtim, avaz, ezan, majekrah, ligje nënash, kaba, këngë, ( këngë bulkthi, kënga e Urës së Qabesë, këngë grarishte, këngë popullore, këngë hajdutësh, këngë budallaqe, këngë mode, këngë e moçme, këngë ushtarësh, këngë polifonike, këngë e re, këngë sovjetike), gjëmë (gjëmë burrash, gjëmë e zezë).

Tekstur 9: forma dhe gjini të tjera
serenatë, romancë, baladë, tango,tuist, rock and roll, uverturë, opera, fugë, requiem, meshë (De Profundis), marsh (marshi i brigadës x) rapsodi, (rapsodi epike), koncert ( koncert në fund të dimrit), simfoni (simfonitë e njëfarë Bethoveni), himn ( himne të vjetra, himne turme, himni i flamurit, himnet makabre të erinive).

Tekstur 10: institucione
daullet e shiut, kulla e daulleve, njeri me këngë( Gjon Mokrari, kapedani Çelo Karafil Plaku, Babë Vuçiterni, stërnipi i Balshajve), muzikë dhome, iso, muzikë simfonike, nënkomisioni i ahengjeve, kryetar i Lidhjes së muzikantëve, Opera e Berlinit, shkollë muzike, teatri i operas, festival, festivali folklorik kombëtar, kompozitor, Instituti i folklorit, Drejtoria e 22 e muzikës etj.

Tekstur 11: neologjizma
epevent, amane, kryeçengije, këngë me avaz, kujë pa zë, zhurmë zërash, kuje brenda kujes, zile-klithmë, gjëmshme, vaja e vjetër, zhurmëri e shurdhër, zëthianës, Fushavajës , rrokavajshëm.

Tekstur 12: përdorime fjalësh me origjinë paramuzikore
krokramë, krokëllitje (sorash), lehje (qensh), piskamë( e erës), gjëmim, uturimë (përroi) klithmë (qyqesh, zogu, kukuvajkash,) kujë (kujë uniforme), sokëllimë, rropamë, rrapëllimë, bubullimë, tring-tring-tring, ulërimë, shakullimë (ere), hingëllimë, kuisje, tringëllimë, e qarë (e qarë me “bot”, qaj me dyzet palë lot), rënkim, (qeni), kuitje, ulurimë ulkonje, zallahi, pëllitje, katraurë, gërnjë skëtere,

Tekstur 13: onomatope:
xër-xër, ha-ha-ha,kra-kra, tang-ting-tong, la-la-la, oooua-ouuua-uuu, trak a trak, vu-vu-vu, blla-blla-blla,bum-bum-bum, tang-tang-tang, oi-oi, trak-truk,ouua-oooua-ouaaa, krak-kruk, hu-hu-hu, bam-bara-bam, trala-la, dum-dum-dum, tara-tatata-ratata.

Tekstur 14: atelie muzikore e përgjithshme

çaste big-bangeske, artist, këmbanë tragjike, vërshëllej, tinguj (tinguj muzike tinguj magnetofoni, tinguj mbinjerëzore), tingëllime, klithmë lokomotivash, lutje, muzikë funebre, nota muzike, këmborë ritmesh, himni “Lindja është e kuqe”, tingull si tunxh, World is murmuring, këndo, afishe koncerti, muza, këmbora e dashit, lodron, buçimë në vesh, vikamë, melodi, revolucion kulturor, qaj me lot, prova kori, drejtori e muzikës, këngëtim, cjapkëngë, cjapkëndues, vajtime korale, ahengje, zgavër lahute, kushtrim, kujë madhështore, jehonë, muzikë vallzimi, këmbanoret e kishave, simfoni e nëntë, çukitje qukapikësh, ritëm limontie, “Dalngadalë po vjen behari”, delegacion i orkestrave popullore të rajoneve, muzikanti i vjetër G.K, timpan i veshit, portat e këngës, tel i lahutës, tel violine i këputur, gjëmimi i një orkestre,sallë koncertesh, motive epike, iskanditi, ( me këndue), muzë poetike, këputje në zë, muzikë e rëndë, korale, ritëm i gëzuar, këmbanare, binte muzikë, buçimë, me të qarë, fjalët e këngës, kumbon, zë gurmazi që dredh xhamat, tela violinash, kumbim, muzikë lufte, këndo o muzë, tinguj bronxorë, “Lahuta e Malcis”, strofa këngësh, melodi nëpër erë, konvikt i nxënësve të muzikës, ” O Sole mio”, perandori shurdhe, motiv borie, ( i shkruar në pentagram-shënimi ynë) finale opere, internacionale, dita e zogjve, Vagner, muzgu i perëndive, molisje e melodive, tringëllim, libret opere, në dritaret e veriut tjetër muzikë dhe tjetër në qelqet e jugut, muzikat, këndonin gjinkallat, artistët e Operas e të Baletit, shkopa daulleje, nga muzika-kryqi a vdekja do të nxjerr, aheng, copëz melodie, muzika vazhdon të bjerë, vërshëllen me njëmijë gjuhë era e shkurtit, etj.

www.odeacademy.org

Shih Agron Fico http://telegraf.al/analize/kadare-dhe-muzika-prof-dr-agron-f-fico-ne-korpusin-letrar-te-kadarese-romani-kronik-ne-gur-e-afirmoi-si-shkrimtar-dhe-gjirokastren-e-futi-ne-harten-e-botes-sfida-shkencore-nga-vasil-tole-ken/

Shih Shaban Sinani për librin “Kadare dhe Muzika”: http://www.gsh.al/2019/06/25/disa-shenjime-per-librin-kadare-dhe-muzika-te-vasil-s-toles/

Shih Edison Ypi për librin “Kadare dhe Muzika”: https://shqiptarja.com/lajm/edison-ypi-libri-degjohet

Shih Klara Kodra për librin “Kadare dhe Muzika”: http://www.shqiperia.com/blog/per-vepren-e-akademikut-vasil-s-tole-kadare-dhe-muzika/

Shih Dorian Koçi  për librin “Kadare dhe Muzika”:  http://www.gazetadita.al/shtegtimi-i-tingujve-muzikore-ne-vepren-letrare-te-kadarese/

Shih Afrim Shabani për librin “Kadare dhe Muzika”: http://gazetashqiptare.al/2020/08/28/kadare-dhe-muzika-te-germosh-dosjen-h/?fbclid=IwAR3hr1rcDKHwUpKf8s0cu8KLf0Ti1CfOxA42I3Zn2HRJmkIPzciLY4XFGjk

Rama në samitin “Ukraina-Europa Juglindore” në Kroaci

Kryeministri Edi Rama ndodhet në Dubrovnik, Kroaci ku do të marrë pjesë në Samitin “Ukraina-Europa Juglindore”.

Global 360

Kurti pas takimit me Spiropalin: Diskutuam mbi bashkëpunimin e gjerë dhe të fuqishëm

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti është takuar me kryeparlamentaren e Shqipërisë Elisa Spiropali

Diplovista

Rakipi: Bisedimet Kosovë-Serbi të përqendrohen tek njohja, jo më në çështje teknike

Kryetari i Institutit për Studime Ndërkombëtare Albert Rakipi thotë se ka ardhur koha për një qasje tjetër në dialogun mes…

Gjeopolitika

Pika të zeza apo të ndritshme?

Viti 2024 duket që do të shënjohet nga luftrat dhe zgjedhjet, të cilat do të ndikojnë në fatin e një…

OPED

Bektashizmi dhe Shqipëria!

Historia e Bektashinjve është historia e qëndresës ndaj dhunës, gjatë pushtimit fatal të Perandorisë Turke

Profil

Një Lider i ri në Diplomaci dhe Fuqizimin e Rinisë

Ambasador Rinor i NATO-s për Shqipërinë, Ambasador Global për Paqen për Kombet e Bashkuara dhe Këshilltar Rinor për OSBE-në

Masmedia

Rama në samitin “Ukraina-Europa Juglindore” në Kroaci

Kryeministri Edi Rama ndodhet në Dubrovnik, Kroaci ku do të marrë pjesë në Samitin “Ukraina-Europa Juglindore”.