Shtetet e vogla kandidate për anëtarësim në Bashkimin Europian, si Shqipëria, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut, duhet të heqin dorë nga e drejta e vetos pas anëtarësimit. Kështu deklaroi të hënën kryeministri shqiptar Edi Rama, pas takimit me kryeministrin e përkohshëm të Holandës, Dick Schoof.

“E drejta e vetos nuk është vetëm një pengesë psikologjike në procesin e anëtarësimit,” tha Rama në një intervistë për de Volkskrant, “ ajo gjithashtu paraqet, siç e keni parë shpesh vitet e fundit, një kërcënim real për unitetin e BE-së. Dhe ne duam pikërisht të kundërtën. Ne nuk jemi këtu për të prishur punë, për t’ju dobësuar apo për t’ju shtuar ankthin”.

“Ne duam të bëhemi më të fortë së bashku dhe, për ta arritur këtë, jemi të gatshëm të heqim dorë nga gjëra që ju i shihni si të ndërlikuara. Prandaj, nuk kemi nevojë për veto, nuk do të votojmë kurrë kundër shumicës dhe nuk kemi nevojë për komisionerin tonë”.

Pa dyshim, Edi Rama (61), kryeministri më jetëgjatë në Evropë pas Viktor Orbán, nuk është krejtësisht i paanshëm në këtë çështje. Prej disa zgjedhjesh me radhë, premtimi i tij kryesor elektoral ka qenë anëtarësimi i Shqipërisë në Bashkimin Europian. Falë edhe bllokadave të herëpashershme nga Holanda dhe Franca, kjo nuk u realizua për vite me radhë, por sot, bashkë me Malin e Zi, Shqipëria konsiderohet ndër vendet më premtuese për anëtarësim.

“Deri në vitin 2022, absolutisht asgjë nuk mund ta bindte BE-në të pranonte shtete të reja anëtare”, thotë Rama. “Por agresioni rus i dha Evropës një alarm të papritur. Që atëherë, të gjithë e kanë kuptuar se gjeopolitika nuk është një lojë, por diçka që sjell pasoja reale. Që atëherë, ata e kanë kuptuar se çfarë do të thotë që brenda kufijve të kontinentit, ka vende që mund të lëvizin lehtësisht në një drejtim krejtësisht të ndryshëm”.

Në të njëjtën kohë, pushtimi rus tregoi se BE-ja shpesh mund të veprojë ngadalë dhe me vështirësi, dhe është larg të qenit gjithmonë efikase, se ndoshta BE-ja mund ta ketë kaluar kulmin e saj. A dëshiron vetë Shqipëria t’i përkasë një komuniteti të tillë?

Kryeministri Edi Rama: Sigurisht që Evropa nuk funkson në mënyrë të përkryer. Madje mund të thuash: Evropa është zhgënjyese. Por pyetja është: a ndodh kjo sepse projekti nuk funksionon? Apo sepse projekti nuk është përfunduar ende? Unë besoj fuqimisht në përgjigjen e dytë: Bashkimi Evropian është ideja më e madhe politike që njerëzimi ka prodhuar ndonjëherë, thjesht nuk është përfunduar ende.

Kjo është arsyeja pse përgjigjja ndaj rendit botëror që ndryshon me shpejtësi duhet të jetë gjithmonë më shumë Evropë. Kurrë më pak Evropë. Nëse duam të qëndrojmë në këmbë mes të gjitha këtyre fuqive të reja në ngritje dhe të jemi pjesë e ekuilibrit të ri, na duhet një Evropë më e fortë, dhe për rrjedhojë një Evropë më e madhe. Është çmenduri që disa njerëz mendojnë se vendet bëhen më të forta pasi largohen nga Evropa; absurditet i plotë.

Për shumë vite, një nga pengesat më të mëdha ishte Holanda. A na fajësoni ne?

Kryeministri Edi Rama: Holanda dikur ishte një vend shumë i errët për ne, është e vërtetë. Këtu, ëndrrat tona u përplasën me një realitet të ashpër, me njerëz që ishin shumë krenarë për rreptësinë dhe ndershmërinë e tyre, por që nuk i vlerësonin gjithmonë kompleksitetet e realitetit. Për fat të mirë, kjo ka ndryshuar.

Megjithatë, dhe kjo mund t’ju habisë, i jam shumë mirënjohës Mark Rutte-s, pavarësisht atyre pak momenteve shumë të tensionuara mes nesh. Në fakt, edhe kur ishim në kahe të kundërta, e kam parë Markun njëkohësisht të tmerrshëm dhe magjepsës. Ai është, në shumë drejtime, një politikan mjeshtër; gjëja më e mirë që mund t’i ndodhte NATO-s në këto kohë shumë të vështira. Ka aftësinë t’ju thotë “fuck you” duke ju buzëqeshur, dhe për më tepër, nuk zemërohet kurrë nëse ia kthen po me “fuck you”.

Me të vërtetë mësova shumë prej tij. Vlerën e durimit, për shembull. Dhe falë tij, i kuptoj edhe kompleksitetet e Evropës shumë më mirë. Për shembull, tani e di se aty ku për të tjerët mjafton një provim i vetëm, me ju holandezët duhet të kalosh të paktën tre.

Sa i përket asaj rreptësie dhe drejtësie: një nga shqetësimet më të mëdha për anëtarësimin e Shqipërisë ka qenë dhe mbetet korrupsioni politik. Si planifikoni ta luftoni?

Kryeministri Edi Rama: Është e vërtetë që korrupsioni është problem për ne, ashtu si edhe krimi i organizuar. Për më tepër, ky problem është më i madh se i juaji, sepse institucionet tona nuk janë mjaftueshëm të forta dhe të zhvilluara për ta trajtuar atë siç duhet. Pikërisht për këtë arsye jemi kaq të etur për të negociuar pranimin. Kemi nevojë për ndihmë për të ndërtuar institucionet tona.

Në Shqipëri ka dyshime të konsiderueshme nëse ai e dëshiron vërtet këtë. Për shembull, ish-zëvendëskryeministri i tij tha këtë vit në një intervistë me të përjavshmen gjermane Der Spiegel se Rama “përdor gjyqësorin kundër kujtdo që përpiqet të pengojë përpjekjen e tij për pushtet”.

Rama vetë, megjithatë, pohon të kundërtën. “I thashë sot kryeministrit tuaj, Dick Schoof, se duhet të bëjmë për dhjetë vjet atë që juve ju deshën treqind vjet për ta bërë. Në kohën kur ryshfeti ishte i përhapur në Holandë, ai as nuk kishte lindur ende. Ndërsa kur mora unë detyrën e kryeministrit, ryshfeti ishte ende diçka krejt e zakonshme në Shqipëri. Po përpiqem ta ndryshoj këtë. Dhe po, herë pas here ndeshesh me rezistencë.”

Karta e tij më e fundit: duke besuar se dixhitalizimi i shërbimeve publike do të luftojë korrupsionin, Rama kohët e fundit emëroi Diellën “të ndershme, plotësisht transparente, të shpejtë si rrufeja dhe të pakorruptueshme” si Ministre të Prokurimit, roboti i parë i inteligjencës artificiale në botë që u bë zyrtar qeveritar.

“Ajo merr pjesë tashmë në mbledhjet e qeverisë,” thotë Rama, “dhe vitin tjetër do të jetë e disponueshme edhe si hologram për intervista të drejtpërdrejta. Atëherë mund t’ia bëni vetë pyetjen se sa e korruptuar është”.

Marrë nga ATSH