Nga Albert Vataj

Ai është Egon Schiele, i akuzuar dhe i lakmuar, heretik dhe shenjtor, banal dhe joshës, mospërfillës dhe imponues. Atë e pëlqejnë dhe e urrejnë, na mahnit dhe na magjeps njëkohësisht. Ai thot me penel atë që na dalldis dhe na bën me faj, siç na mrekullon.

Ai është shënjim në të hirshmen bukuri, erosit përpirës dhe lojës së epshit, i cili zgjohet zjarmshëm në vijëzime delikate e ngjyrim të shkujdesur. Ai është i madh, pikërisht për shkak të stilit të tij vendimtar, i cili thellohet në brendësinë e fshehur dhe të ruajtur pas sensualitetit të pamohueshëm të veprave të tij.

Së bashku me Klimt-in, një tjetër artist i madh i periudhës secesioniste, ai sigurisht kontribuoi për t’i dhënë një konotacion shumë të veçantë veprave të tij dhe artit të asaj epoke, të cilat janë ende jashtëzakonisht aktuale sot, si nga ana teknike, ashtu edhe nga përmbajtja.

Për shkak të moralit dhe censurës së asaj periudhe ai u detyrua të shkatërronte disa nga veprat e tij të konsideruara “të turpshme”, dhe nëse nuk do të kishte vdekur para kohe, kushedi se çfarë kryeveprash të tjera të shkëlqyera do të na kishte lënë.

Sidoqoftë, jo të gjithë e pëlqejnë Schiele.

Dhe besoj se kjo është edhe për shkak të asaj vrazhdësie të qartë në paraqitjen dhe ekspozimin e detajeve anatomike, të cilat, veçanërisht për kohën, mund të kenë “tronditur” në një farë mënyre – në mos skandalizuar plotësisht – vizitorët dhe njerëzit që mendojnë drejt…

Megjithatë, për Schiele-n më pëlqejnë pikërisht këto aspekte: sensualiteti, vrazhdësia, dëshmitarët e shqetësimit dhe mundimit, të cilat, nëpërmjet artit, e tejkalojnë atë për t’u lidhur me Historinë dhe ngjarjet e saj, por jo vetëm kaq, edhe me histori dhe ngjarje më të zakonshme, të njerëz të thjeshtë, të cilët jetuan në kapërcyellin e një epoke trazirash dhe në të njëjtën kohë konservatorë.

Jo i lehtë.

Ja ku shkoni, Schiele.

Dhe arti, ai i vërteti, nuk mund të jetë “i turpshëm”, madje as të censurohet, nga askush edhe pse ngjan skandaloz në sensualiteton e tij shprehës, në atë që është vetë, Egon Schiele si vetvetja, si askush tjetër. Ai është në art për të komunikuar shpirtërisht në një mënyrë të çiltër dhe përjetuese.